Xử lý một phòng nghe nhạc có thể đơn giản chỉ là treo một tấm vải lên tường, di dịch các tấm thảm hoặc kê lại đồ đạc… cũng có thể dùng biện pháp phức tạp hơn là lắp các thiết bị âm học nhà nghề. thỉnh thoảng, chỉ cần dùng những cách thức đơn giản mà bạn đã có thể tạo ra những chuyển biến lớn trong âm thanh phòng nghe.
Sau đây, Tai Già xin bàn thảo với các bạn về một số “căn bệnh” về âm học trong các phòng nghe và cách xử lý những vấn đề này.
Các bề mặt nhẵn không được che phủ
có nhẽ sự cố thường gặp và cũng nghiêm trọng nhất trong các phòng nghe là các bức tường đồng thời không được xử lý. Hai bức tường nhẵn đối diện nhau có thể gây ra hiện tượng âm thanh dội đi dội lại nhiều lần ngay cả khi âm thanh phát ra trực tiếp từ loa đã dùng hẳn. Hiện tượng này hao hao như khi bạn đứng trong một căn phòng trống lổng có thảm treo trên tường và vỗ tay, bạn có cảm giác âm thanh như lưu lại trong không gian một lúc lâu sau khi bạn đã dừng việc đó lại. Bạn cũng có thể mường tượng tác hại của hiện tượng này đối với âm thanh như bạn đứng giữa hai tấm gương phẳng đối diện nhau. Chúng gây ảo giác không gian trở nên rộng lên gấp nhiều lần.
rưa rứa, hiện tượng dội âm gây những cảm giác sai lệch về âm thanh, khiến chúng bị lệch lạc, khác hẳn âm thanh gốc.
Hiện tượng dội âm rất dễ khắc phục. Chỉ cần đặt vật tiêu âm hoặc âm lên một trong hai bề mặt. Vật đó có thể là những tấm rèm vải dày, rèm nhung hoặc các tấm tiêu âm làm bằng gỗ, bằng tre nứa, bằng mút gai (mút trứng). Bạn chỉ cần mất công đi mua nguyên liệu với giá khá rẻ, thuê thợ hoặc nếu kéo tay, bạn có thể tự làm theo mẫu có sẵn.
Âm dội từ sàn và tường
Một điều không thể tràng khỏi là chúng ta thường phải đặt loa gần tường và sát với sàn nhà nên âm thanh mà bạn nghe được không chỉ phát ra trực tiếp từ loa mà còn bị phản xạ từ tường, sàn và trần. Những âm thanh này đo tới tai nghe chậm hơn âm thanh đi thẳng, và còn bị méo. Chúng làm cho âm thanh tổng thể không được trong trẻo và trung thực với bản gốc.
Âm thanh phản xạ ảnh hưởng rất xấu tới sự nghe của chúng ta… Đặc tính thu nhận âm thanh của các bức tường ở hai bên loa cũng ảnh hưởng tới cường độ và “chất âm phản xạ. thành ra, âm thanh phản xạ không xác thực như âm thanh trực tiếp phát ra mặt trước loa. Thêm nữa, khi âm thanh trực tiếp và âm thanh phản xạ kết hợp với nhau, ta sẽ thấy một mớ âm thanh hỗn tạp từ hai nguồn âm này. Âm phản xạ đi tới tai nghe thường chậm trễ hơn âm trực tiếp, sinh ra hiện tượng lệch pha khiến cho âm thanh bị méo.
Chính thành thử mà phản xạ âm từ hai bên tường là một trong những nguyên cớ lý giải tại sao cùng một cặp loa nhưng đặt trong các căn phòng khác nhau thì tiếng cũng rất khác.
Hiện tượng phản xạ trên không chỉ ảnh hưởng đến tính thăng bằng của âm thanh mà còn mất độ chính xác của âm hình. Nhưng theo kinh nhgiệm của Tai Già, nếu duy trì được mức ohản xạ vừa phải thì lại làm tăng độ rộng mở của sân khấu, song, nếu thái quá, nó gợi lên cảm gíc rõ rệt về khỏang cách giữa các loa. Điều này xóa nhòa ranh giới giữa các âm hình và khiến cho sàn diễn âm thanh thiếu tụ họp và chính xác.
Âm thanh cũng phản xạ từ sàn và trần. Phản xạ âm sàn ít ảnh hưởng tới sự nghe hơn phản xạ tạ thế vì khỏang cách giữa loa tới sàn nhỏ hơn giữa loa và trần, nên đường truyền âm thanh cũng ngắn hơn, sự sai pha sẽ ít hơn. Và trần hơi nghiêng sẽ có lợi hơn nếu bạn đặt loa ở phía trần bị nghiêng xuống. Góc nghiêng của trần sẽ hướng những âm thanh phản xạ chết đi chệch khỏi tai người nghe. Rất may là việc sử lý âm thanh phản xa khuất khá đơn giản: chỉ cần đặt một vật tán hoặc tiêu âm lên hai bức tường, nhất là mảng tường giữa loa và người nghe. Xử lý phản xạ còn dễ hơn nhiều: một tấm thảm đặt trên sàn sẽ thu nhận hầu hết âm dội. Một điều khá hích là mỗi lọai thảm có tác động khác nhau lên âm thanh.
Theo kinh nghiệm của nhiều dân chơi âm thanh ngoại quốc, thảm len sẽ làm cho âm thanh cân bằng và thiên nhiên hơn thảm làm từ sợi tổng hợp. Đó là do các sợi trong thảm len đều có chiều dài và độ dày khác nhau. Như vậy thảm len sẽ thu nạp được các tần số khác nhau. trái lại, thảm tổng hợp được dệt từ các sợi có hình dạng và kích cỡ giống y như nhau nên chỉ tiếp thụ dải tần hẹp. Ở ta, việc kiếm được thảm len dày để làm tiêu âm không phải là dễ. Bạn có thể dùng tạm các tấm mút gai cùng với các tán âm bằng gỗ cũng có hiệu quả khá. Nhiều bạn nghe nhạc có kinh nghiệm còn cho biết, dùng các giá sách có chứa sách đặt trong phòng nghe cũng đem lại hiệu quả tốt.
Âm bass dày và nặng
Tiếng bass bị dày và nặng là một vấn đề nan giải mà nguyên nhân thường là do sự bất hợp lý về chế độ cộng hưởng của phòng, về vị trí và chất lượng của loa, hoặc độ thu nạp tiếng bass của phòng quá thấp. Và ngay cả vị trí ngồi nghe cũng hệ trọng đến độ dày và nặng của tiếng bass. thường nhật, chúng ta có thể khắc phục bằng cách đơn giản mà hiệu quà là chuyển dịch loa. Nhưng nếu làm thế mà chưa cải thiện được tình hình, nhiều người nghĩ ngay đến chuyện “thay loa”. Song Tai Già cho rằng, bạn hãy dùng giải pháp lắp các tấm tiêu âm bass. Chúng sẽ hút các tần số thấp và biến các tần số này thành nhiệt truyền vào trong các chất liệu sợi ở bên trong các tấm tiêu âm này. Bạn cũng nên làm thêm các cột “chân voi” đặt ở góc phòng để triệt tiêu sóng âm tần số thấp. Trong trường hợp tiếng bass quá dội, bạn có thể làm các hộp cộng hưởng Hemholtz là hiệu quả nhất.
Các vật phản xạ âm thanh đặt gần loa
tất thảy các đồ vật có tính phản xạ âm thanh đứng gần loa đều có thể làm âm hình biến dạng, thiếu chiều sâu. Ít người biết rằng chính chiếc TV với màn hình thủy tinh có tính phản xạ âm thanh mạnh đặt giữa hai loa lại là thủ phạm làm xấu âm thanh rất nhiều. Chính vì vậy, các bạn nên chuyển dịch chiếc TV này cũng như các vật cản khác (ampli công suất, loa sub-woofer…) ra càng xa loa càng tốt. Tai Già đã từng thấy chất lượng trình diễn của nhiều bộ dàn chuyển biến rất nhiều khi những “nhân vật” đứng sai vị trí được chuyển ra rìa phòng. Âm hình trở nên tụ hội hơn, tiếng cũng sâu hơn. Nếu đồ vật chẳng thể chuyển dịch, hãy phủ tấm vải hút âm lên chúng. Bạn cũng đừng quên kéo rèm cửa sổ phía sau lại mỗi khi nghe nhạc.
Tìm vị trí loa
Giống như các tay môi giới nhà đất lão luyện-những người luôn tâm niệm “địa thế đẹp” là tiêu chí quan yếu để đánh giá chừng độ lý tưởng của một căn nhà thì với âm thanh trong phòng, vị trí đặt loa là nhân tố mang tính quyết định. Tìm bị trí phù hợp cho loa là việc đầu tiên bạn nên làm trước khi dùng đến biện pháp xử lý âm học phòng nghe như chúng tôi diễn tả ở trên. Bạn có thể tham khảo thông tin cho tiết về vấn đề này ở mục tham mưu – trả lời trên tạp trí Nghe Nhìn Việt Nam tháng 6 – 2005.
thăng bằng giữa vậ thấp thụ tần số cao với vật hấp thu tần số thấp
hầu hết các phòng đều có đặc tính tiêu âm tần số cao mà không tiếp nhận tần số thấp. Ngòai thảm, rèm và các đồ làm bằng chất liệu mềm, có thể dùng thêm các cột “chân voi” hoặc các thiết bị tiêu âm tự chế dạng tấm để giữ độ thăng bằng về thời kì dội âm. Âm bass nặng nề, chậm chạp là do những bất cân bằng này.
dịch chuyển vị trí nghe để có độ cân bằng tối ưu về tiếng Bass
Sóng đứng tần số thấp sẽ tạo ra những vị trí có áp suất âm thanh (thanh áp) khác nhau. Chuyển vị trí ngồi sẽ tạo ra độ thăng bằng hiệp nhất. Vớyi các phòng nghe dư tiếng bass, bạn tránh ngồi sát vào tường sau vì tiếng bass ở đó nghe rất nặng nề. Ngươc lại nếu các bạn cảm thấy hơi thiếu bass, có thể lùi vị trí nghe gần với tường sau để cân bằng trở lại với dải âm cao.
Theo Nghe nhìn Việt Nam
